PARA Dergisi: Gübreden dev bir holding doğuyor

Haftalık ekonomi dergisi PARA’nın 27 Aralık’ta okurla buluşan son sayısında, borsa editörü İdil TARAKLI’nın GÜBRETAŞ Genel Müdürü Mehmet Koca’yla yaptığı bir röportaj da yayınlandı.

Aynı zamanda PARA Dergisi’nin kapak dosyasındaki “2010’da Kazandıracak 25 Hisse” listesinde de 11. sırada adı geçen GÜBRETAŞ’ın gündemindeki konularla ilgili ayrıntıların aktarıldığı bu röportajı paylaşıyoruz sizlerle…

***

GÜBREDEN DEV BİR HOLDİNG DOĞUYOR
2009’u 1.1 milyar TL konsolide ciroyla kapatması beklenen Gübretaş’ın 2010 hedefi 1. 4 milyar TL. Genel Müdür Mehmet Koca, önümüzdeki ilk çeyrekten itibaren kâra geçebileceklerini söylüyor. Gübretaş, azottan sonra fosfat ihtiyacı için de İranlı Razi’de olduğu gibi yurtdışı ortaklık arayışında…

TARIMDA verimliliği artırmaya yönelik adımlara paralel olarak Türkiye’de gübre sektörünün yükselişi sürüyor. Gübre şirketlerinin son yıllarda açıkladığı yüksek ciro ve kar rakamları bunun en belirgin kanıtı, örneğin Gübretaş (Gübre Fabrikaları Türk Anonim Şirketi), 2009 cirosunun 1.1 milyar liraya ulaşması bekleniyor. Gerçi şirket 2009 başından bu yana zararda ama 2008’i 100 milyon liranın üzerinde karla kapatmıştı…

Gübre Fabrikaları Genel Müdürü Mehmet Koca, ortaklara (özellikle de borsadan hisse alan küçük ortaklara) şirketin 2010 yılının ilk çeyreğinden itibaren kâra geçebilecekleri müjdesini veriyor. Koca, “Zaten bu yılki zararlar da faaliyetlerimizden değil, tamamen yurtdışındaki emtia fiyatlarında yaşanan oynaklıktan kaynaklanıyor. Yani gerçek anlamda zararımız yok” diyor.

Gübre Fabrikaları, ithalat bağımlılığından kurtularak bu tür zararları daha başından bertaraf etmeyi düşünüyor. Aslında şirket, 2006 yılından beri bu konudaki arayışlarını sürdürüyor. Hatırlanacağı gibi, 2008 yılı şubat ayında Iran özelleştirme İdaresi’nden yüzde 95.62 hissesi satın alman Razi Petrochemical Co, bu konuda atılmış önemli bir adım olmuştu. Gübre Fabrikaları, Razi’yi satın alan konsorsiyumda yüzde 50 payla lider konumda. Yani Razi’nin yüzde 47,81 hissesine sahip…”

RAZİ, BORCUNU ÖDÜYOR
“Razi, İran pazarındaki güçlü konumunun yanı sıra Gübre Fabrikalannın azot tedarikçisi olması açısından da büyük önem taşıyor. Kurulu kapasitesi 3 milyon 770 bin ton/yıl. Entegre bir petrokimya şirketi… Malum, Türkiye gübre üreticileri hammadde açısından büyük ölçüde dışa bağımlı. Mehmet Koca, Gübre Fabrikalarımın Razi’deki ortaklığını bu açıdan önemli bir avantaj olarak görüyor. Koca, İran’ın doğalgaz kaynakları açısından dünya ikincisi olduğunu hatırlatıyor : “Razi’nin İran’da 850 bin metrekare alan içinde 3 amonyak fabrikası, 2 DAP fabrikası, 1 fosforik asit fabrikası, 2 üre fabrikası, 2 sülfürik asit fabrikası, 1 de doğalgaz rafine tesisi var. Bunları destekleyecek depo, tank, liman, sosyal tesis gibi birçok artıya daha sahip. Razi, esas olarak doğalgaz rafine ediyor. Sonra da bu ürünleri İran’dan Doğu Afrika, Çin, Hindistan ve Pakistan gibi ülkelere satıyor.”

Mehmet Koca, Razi’nin borçlarını bitirdikten sonra yeni fabrikalarla kapasiteyi minimum yüzde 20 daha artırmayı planladıklarını söylüyor. İran yatırımıyla üretim için en önemli ihtiyaçlardan azotun kaynağına sahip olduklarını vurgulayan Koca, şimdi hedefin aynı amaç doğrultusunda bir fosfat kaynağı elde etmek olduğunu ifade ediyor.

Gübretaş, azot haricindeki hammadde ihtiyacını ağırlıklı olarak Rusya, Ukrayna, Bulgaristan. Romanya, Kuzey Afrika ve Suriye’den karşılıyor. Koca, bu yıl 450 milyon dolarlık ithalat yaptıklarını, 2010’da ise fiyatların normal seyrini koruduğu takdirde bu tutarın 500-550 milyon dolara çıkabileceğini söylüyor.

Peki emtia fiyatlarındaki artışın yanı sıra Gübre Fabrikalarının zararında Razi’ye ödenen para da etkili oluyor mu? Mehmet Koca’nın bu soruya cevabı oldukça net : “Hayır, bu yatırımımızın zararla bir ilgisi yok. İran’daki yatırımımız kendi faaliyetleriyle finansmanını karşılayabilecek konumda. Nitekim Razi, ilk iki taksiti kendi faaliyetleriyle ödedi.”

FOSFATI DA YURTDIŞINDA ARIYOR
Gübre Fabrikaları, fosfat kaynağını da tıpkı azotta olduğu gibi yine yurtdışında arıyor. Aslında bu amaçla Tunus’ta bir ihaleye girilmişti. Maden işleme ve kimyasal dönüşüm faaliyetine yönelik bu ihale için Brezilya, Çin, Hindistan’ın yanı sıra Türkiye’den de Gübretaş ön yeterlilik almıştı. Koca, konjonktür uygun olmadığı için teklif vermekten vazgeçtiklerini söylüyor. Ancak bu konudaki arayışların sürdüğünü de ekliyor.

Gübre Fabrikaları, üretimini ağırlıklı olarak İzmit Yarımca’daki üç fabrikasında yapıyor. Bu fabrikaların ikisinde kompoze, birinde ise TSP üretiliyor, iskenderun. İzmir, Tekirdağ ve Samsun’da ise lojistik merkezleri var. Gübre Fabrikaları, Yarımca tesislerinde 685 bin ton kimyevi gübre, İzmir tesislerinde 20 bin ton yıllık sıvı ve toz gübre üretim kapasitesine sahip. Manisa’daki tesiste ise yılda 11 bin 700 ton bitki koruma ürünleri üretilebiliyor.

Gübretaş, faaliyetlerine 1954 yılında İskenderun Sarıseki’de NSP (normal süper fosfat) üretimiyle başladı. 1978’de ise İzmit Yarımca’daki tesisler devreye girdi. 2007’de İskenderun’daki tesislerin işletmesini 30 yıllığına Denizciler Birliği firmasına devrederek üretimini tamamen Yarımca’ya kaydırmış oldu. Şirket, İskenderun’daki tesislerinden yıllık sabit kira ve yıllık cirodan pay alıyor.

1.4 MİLYAR TL CİRO HEDEFİ
Gübre Fabrikaları, ürün gamını sürekli genişleterek pazar payını artırmayı amaçlıyor. Bakanlığın bu yıla ilişkin verileri henüz açıklamadığını hatırlatan Mehmet Koca, “2008’deki pazar payımız yüzde 27’ydi. Bu yıl da aynı seviyelerde olacağını veya bir miktar üstüne çıkacağını düşünüyoruz. Pazar liderliği ile ikincilik arasında gidip geliyoruz. Ancak İran ayağımızı dahil ettiğinizde açık ara birinciyiz” diyor.

Razi, özellikle ciro anlamında Gübre Fabrikaları’na büyük güç katmış durumda. Koca, bu yıl Türkiye’deki faaliyetlerden 750 milyon, İran’dan 350 milyon TL ciro hedeflediklerini söylüyor. Toplamda 1.1 milyar TL’ye ulaşan konsolide ciro, 2008 yılına göre yüzde 20 artışa işaret ediyor. Koca, 2010’da Türkiye cirosunun 850 milyon, İran cirosunun ise 550 milyon liraya ulaşmasının hedeflendiğini vurguluyor. Tabii bu öngörü fiyatların şu anki seviyelerde kalacağı varsayımıyla yapılmış. Grubun yıllık büyüme beklentisi ise yüzde 10…

Gübre Fabrikaları, iştiraklerinden Negmar aracılığıyla deniz taşımacılığı da yapıyor. Yeni kurulan bu şirketin hedefi, özellikle kuru yük taşımacılığında büyümek. Halen Negmar’ın biri 30 bin ton, diğeri de 3 bin ton kapasiteye sahip iki gemisi var. Mehmet Koca, piyasaya çalışan gemilerin birinin şu sıralar Çin’de olduğunu söylüyor. Negmar, üç yıl içinde gemi sayısını 10’a çıkarmayı planlıyor. Koca, 30-40 bin ton kapasiteli gemiler alacaklarını şirketin cirosunu da üç yıl içinde 300 milyon dolarlara yükseltmeyi hedeflediklerini söylüyor.

HİSSE SATIŞLARI SÜREBİLİR
Gübretaş’ın büyük ortağı Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği’nin bir süredir borsada hisse satışı yaptığı dikkat çekiyor. Mehmet Koca, bunu rutin bir işlem olarak değerlendiriyor : “Birlik zaman zaman satıyor, zaman zaman da alıyor. Burada amaç, hisselere derinlik kazandırmak. Hisselerimizin yüzde 25’i halka açık. Toplamda Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği’nin payı yüzde 83,85 seviyesindeydi. Şu anda yüzde 79’Iara geriledi. Bu işlemler yüzde 75’lere kadar sürebilir.”

TARKİM, ZİRAİ İLAÇ PAZARINA İDDİALI GİRDİ
Gübre Fabrikaları, Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği’yle birlikte ortak yatırıma imza attı. Nisan ayında Manisa’da kurulan ve geçen hafta resmi açılışı yapılan ’Tarkim Bitki Koruma Sanayi, zirai koruma ilaçları üretiyor.

Mehmet Koca, yaklaşık 6 milyon TL’lik yatırımla kurulan Tarkim’in modern fabrikasında WP, EC, SL ve DS gibi toz ve sıvı formülasyonlu bitki koruma ürünleri üretildiğini söylüyor. Tesislerin yıllık üretim kapasitesi 12 bin 800 ton. Tarkim’de, Gübretaş’ın yüzde 40, Tarım Kredi Kooperatif leri’ninse yüzde 60 ortaklığı bulunuyor.

Türkiye bitkisel koruma ve tarım ilaçları pazarının yıllık hacminin 600 milyon dolar civarında olduğu belirtiliyor. Ancak bu pazar ağırlıklı olarak yabancıların kontrolünde. Yerli firmalar içinde bu pazarda en yüksek paya sahip olan şirketse yüzde 25’le Hektaş. Koca, “Biz bu pazarda ilk yıl yüzde 10, beşinci yılın sonunda ise yüzde 25 paya ulaşmayı planlıyoruz. Tarkim’in yerli bir şirket olarak bu pazarda büyümesinin çok önemli olduğunu düşünüyoruz “ diyor.

(Röportaj: İDİL TARAKLI / PARA DERGİSİ / 27 Aralık 2009)